به گزارش راسخون؛ نخستین روز آخرین ماه سال میلادی اول دسامبر مصادف با ۱۰ آذرماه، از سال ۱۹۸۸ به‌عنوان روز جهانی ایدز نام‌گذاری شده است و به همین مناسبت هرساله تلاش می‌شود تا ضمن حساس سازی جامعه با اجرای برنامه‌های آموزشی آگاهی شهروندان در خصوص پیشگیری و کنترل بیماری ایدز افزایش یابد. ۳۵ میلیون نفر در دنیا براثر عفونت ایدز جان خود را از دست داده‌اند و هدف عمده از نام‌گذاری روز جهانی ایدز این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته است و هنوز کارهای زیادی باید انجام شود، همه‌ساله در این روز شعاری از سوی سازمان بهداشت جهانی(who) برای حمایت از بیماران ایدزی در سراسر جهان اختصاص می‌یابد. در روز جهانی ایدز مردم لباس‌هایشان را به روبان قرمز مزین می‌کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که تعهد و پایبندی و حمایت آن‌ها موردنیاز است.


بیماری ایدز چیست؟



HIV یک عفونت ویروسی مزمن است که اگر زود تشخیص داده شود با شروع درمان و رعایت اصول بهداشتی به‌تدریج میزان عفونت‌زایی آن کم می‌شود. افراد مبتلابه این ویروس می‌توانند بدون ترس از انگ اجتماعی با شروع درمان، به زندگی سالم بپردازند. ایدز (AIDS)  نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی (HIV) ایجاد می‌شود. ایدز یک بیماری است که مسئله مهم در مورد آن، آمار بیماری مبتلایان نیست، بلکه مهم این است که حدود ۶۰ درصد افراد مبتلابه این ویروس از وجود عفونت HIV در بدنشان اطلاع ندارند. این وضعیت نه‌تنها موجب پیشرفت ویروس در بدن و بروز بیماری می‌شود، بلکه احتمال انتقال این ویروس به اطرافیان از افرادی که با آنان روابط نزدیک جنسی دارند و بخصوص همسرانشان وجود دارد.


اچ آی وی (HIV) چیست؟

اچ آی وی نام یک ویروس و همچنین بیماری که این ویروس باعث آن می‌شود می‌باشد. حرف اچ H از کلمه Human یعنی انسان گرفته‌شده، به این معنی که مردم به آن مبتلا می‌گردند. حرف آی  I از کلمه Immunodeficiency گرفته‌شده، به این معنی  که  سیستم محافظتی شما موردحمله قرار می‌گیرد. حرف وی  V از کلمه Virus  به معنی ویروس گرفته‌شده که باعث این بیماری می‌شود.
 

ایدز چگونه منتقل می‌شود؟



راه‌های انتقال ایدز عبارت‌اند از:
رابطه جنسی پرخطر
تزریق خون و یا فرآورده‌های خونی آلوده
از مادر آلوده به جنین در طول حاملگی
زایمان و شیردهی
استفاده از وسایل تزریق مشترک که قبلاً توسط یک فرد مبتلا استفاده‌شده است.


علائم بیماری ایدز

بیماری ایدز دارای سه مرحله است و هر مرحله علائم خاص خود را دارد:

مرحله اول: عفونت حاد HIV
اکثر مردم وقتی آلوده به ویروس HIV می‌شوند به‌سرعت متوجه نمی‌شوند، اما کمی بعد ممکن است علائمی را نشان دهد این‌زمانی است که سیستم ایمنی بدن شما مبارزه می‌کند، معمولاً در عرض ۲ تا ۶ هفته پس‌ازاینکه ویروس را گرفتید.

این سندروم عفونت ویروسی اولیه نام دارد. علائمش شبیه به سایر بیماری‌های ویروسی است و اغلب با آنفولانزا مقایسه می‌شود که علائم معمولاً یک یا دو هفته طول می‌کشد و سپس به‌طور کامل از بین می‌روند که آن‌ها عبارت‌اند از:

سردرد
اسهال
تهوع و استفراغ
خستگی
درد ماهیچه‌ها
گلودرد
تورم غدد لنفاوی
جوش یا بثورات قرمز که خارش ندارد، معمولاً بر روی تنه هستند
تب
 
مرحله دوم:عفونت مزمن HIV
بعدازاینکه سیستم ایمنی شما نبرد با HIV را از دست می‌دهد و می‌بازد، نشانه‌های ایدز از بین می‌رود؛ پزشکان این را دوره نامنظم یا بالینی پنهان می‌نامند. اکثر افراد نشانه‌هایی را نمی‌بینید یا احساس نمی‌کنند و شما ممکن است متوجه نشوید که آلوده‌شده‌اید و می‌توانید HIV را به دیگران منتقل کنید.

این مرحله می‌تواند ۱۰ سال یا بیشتر طول بکشد.در طی این مدت، HIV  بدون درمان سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا را از بین می‌برد. ترکیب داروها می‌تواند به مبارزه با ویروس کمک کند، سیستم ایمنی بدن را بازسازی کند و از گسترش ویروس جلوگیری کند و اگر  فرد مصرف دارو و عادات سالم داشته باشد، ممکن است عفونت و بیماری وی پیشرفت بیشتری نداشته باشد.
 
مرحله سوم: ایدز
مرحله پیشرفته عفونت ویروسی HIV است؛ ممکن است فرد بعد از برخی از این علائم، متوجه بیماری شود:

خستگی تمام‌وقت
تورم گره‌های لنفاوی گردن یا کشاله ران
تبی که بیش از ۱۰ روز طول بکشد
عرق شبانه
کاهش وزن نامشخص
لکه‌های قرمز روی پوست شما که از بین نمی‌روند
تنگی نفس
اسهال شدید و طولانی‌مدت
عفونت‌های مخمری دردهان، گلو و واژن
کبودی یا خونریزی که دلیلش را نمی‌دانید

افراد مبتلابه ایدز که دارو مصرف نمی‌کنند فقط حدود ۳ سال زنده می‌مانند، حتی اگر آن‌ها عفونت خطرناکی بگیرند اما با درمان مناسب و یک شیوه زندگی سالم، می‌توانند یک زندگی طولانی‌مدت داشته باشند.
 

تاریخچه بیماری ایدز



بیماری ایدز، اولین بار در سال ۱۹۸۱ در امریکا شناخته شد. اولین مواردی که مشاهده شد در بین معتادان تزریقی و همچنین همجنسگرایان مرد قرار داشت که به دلیل نامعلومی سیستم دفاعی بدن آن‌ها ضعیف شده بود. پژوهشگران اما خاستگاه اصلی این بیماری را آفریقا می دانند و براین باورند که ایدز در قرون 19 و 20 از منطقه غرب آفریقای مرکزی آغاز شده است. در چهار دهه گذشته آفریقا بیشترین تلفات را از ایدز داشته است. بر اساس آمار اعلام شده، 26 میلیون تن از بیش از ۴۰ میلیون انسان حامل ویروسHIV آفریقائی‌اند و تا به حال بیش از ۲۵ میلیون نفر در این قاره جان خود را به دلیل ابتلای به آن از دست داده‌اند.

کشورهای جنوب صحرای آفریقا، تأثیرپذیرترین منطقه هستند و تخمین زده شده  که ۶۸ درصد یعنی ۲۲٫۹ میلیون نفر از کل موارد ابتلای به HIV و ۶۶٪ از همه مرگ و میرها  در این منطقه رخ داده است. اکنون آفریقای جنوبی  با ۵٫۹ میلیون نفر، دارای بیشترین جمعیت افراد مبتلا به HIV نسبت به سایر کشورهای دنیاست. متاسفانه طبق تحقیقات انجام شده بیشترین آمار مبتلایان به ایدز یا ناقلان ویروس اچ آی وی در آفریقا مربوط به زنان است. ازدواج اجباری و خشونت جنسی نقش مهمی در ابتلای زنان این منطقه به بیماری ایدز داشته اند.

 جنوب و جنوب شرق آسیا  دومین منطقه آسیب دیده است، در این منطقه به‌طور تخمینی ۴ میلیون یا ۱۲٪ افراد مبتلا به HIV زندگی می‌کنند که ۲۵۰ هزار نفر از آن‌ها منجر به مرگ شده‌است. در هند حدود 2 میلیون و 400 هزار مرد به ایدز مبتلا هستند میزان شیوع در اروپای غربی و مرکزی با دو دهم درصد و در آسیای شرقی با یک دهم درصد کمترین مقدار را دارد. این وضعیت در اروپای شرقی و آسیای مرکزی به درجه هشدار رسیده است .شیوع این بیماری در کشورهایی که در آنها اعتقادات دینی بیشتر است، کمتر بوده است.

ایدز در ایران



در ایران اولین مورد ایدز در سال ۱۳۶۵ در یک کودک پنج ساله هموفیلی تشخیص داده شد.  با بررسی تمام افراد هموفیلی در کشور که تعداد آنها در آن زمان به حدود ۲۰۰۰ نفر می‌رسید و همه آنها نیز از فاکتورهای خونی ۸ و ۹ وارداتی استفاده کرده بودند، مشخص شد که حدود ۱۵ درصد از آنان به ویروس ایدز (HIV) مبتلا شده‌اند.

موج دوم همه‌گیری‌ از اوائل دهه ۱۳۷۰ در میان معتادان به مواد مخدر تزریقی به علت استفاده از سرنگ و سوزن مشترک شروع  و دامنه آن به زندان‌ها کشیده شد؛  به طوری که در شروع این موضوع،  بیش از ۸۰ درصد از مبتلایان به اچ آی وی را معتادان تزریقی تشکیل می‌دادند.

با ایجاد کلینیک‌های مثلثی (با هدف پیشگیری از ایدز، اعتیاد و بیماری‌های آمیزشی) که در کرمانشاه شروع شد و به سایر نقاط کشور توسعه یافت، برنامه پیشگیری و کنترل ایدز با استقبال بیشتری روبرو شد و با ایجاد مراکز مشاوره و تست داوطلبانه در اغلب استان‌ها و شهرستان‌های کشور همراه با توزیع سرنگ و سوزن یکبار مصرف در زندان‌ها و ترویج برنامه‌های آموزشی و اطلاع رسانی، موفقیت بیشتری در کاهش آسیب در معتادان تزریقی و جلوگیری از انتشار وسیع اچ آی وی و ایدز در جامعه به دست آمد،  به طوری‌که درصد مبتلایان به اچ آی وی و ایدز در اثر اعتیاد تزریقی از بیش از ۸۰ درصد  در اوائل دهه ۱۳۷۰،  به کمتر از ۶۰ درصد در حال حاضر کاهش یافت.

و اما موج سوم ایدز: طی چند سال اخیر با توجه به متداول شدن مصرف مواد محرک صنعتی از نوع آمفتامین‌ها و متافتامین‌ها که منجر به رفتارهای جنسی مهار گسیخته‌ای می‌شوند، درصد موارد ابتلا به علت تماس جنسی به ویژه در جوانان رو به افزایش است و به شروع موج سوم همه گیری ناشی از تماس جنسی دامن زده است.

در صورت عدم توجه به مشکل اعتیاد به مواد محرک‌های جدید مانند آمفتامین‌ها و متافتامین‌ها، به علت افزایش روابط جنسی پرخطر بویژه در جوانان، این نگرانی وجود دارد که در طی چند سال آینده موج سوم همه گیری اچ آی وی و ایدز که از تماس جنسی مهارگسیخته ناشی خواهد شد، جای خود را در جامعه بویژه در میان جوانان و نوجوانان باز کرده و مشکلات جدیدی را برای کشور به وجود آورد.

 

نماد ایدز چیست؟ ربان قرمز، نماد بین المللی توجه به ایدز



ربان قرمز، نماد بین المللی آگاهی و توجه به ویروس ایدز است. در روز جهانی ایدز مردم لباس هایی مزین به این آرم را بر تن می کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV و همچنین اهمیت درمان ایدز را متذکر شده و به دیگران یاد‌آور شوند که به تعهد و پایبندی و حمایت آن ها نیاز است.در ابتدا ربان قرمز رسمی وجود نداشت و مردم خودشان آن را می ساختند. (براحتی بوسیله یک ربان قرمز معمولی و یک سوزن می توانید این نشان را بسازید!)
 

اقدامات لازم برای مبارزه موثر با HIV در سطح بین المللی

روند رو به گسترش این بیماری و مرگ ومیر ناشی از آن در دهه های اخیر سبب شد تا جامعه جهانی اقدام عاجلی را در زمینه ریشه کنی این بیماری آغاز کند . به گفته سازمان ملل شمار مرگ و میر بیماران مبتلا به ایدز از سال ۲۰۰۵ بطور عمده‌ای کاهش پیدا کرده و به نصف رسیده است. سازمان ملل در یکی از  گزارشهای خود درباره این بیماری همه گیر که از سال ۱۹۸۰ تاکنون جان بیش از ۳۵ میلیون نفر را گرفته است اعلام کرده که در سال 2016 نزدیک یک میلیون و هشتصد هزار نفر به ویروس اچ ای وی آلوده شده اند که نسبت به سال ۲۰۱۵ یک کاهش ۳۰۰ هزار نفری را نشان می دهد. به این ترتیب شمار افراد مبتلا به این ویروس در سال ۲۰۱۶ به ۳۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر رسیده است. با این حال شمار افرادی که در سال ۲۰۱۶ بر اثر ایدز جان خود را از دست داده اند حدود یک میلیون نفر بوده است که نسبت به سال پیش از آن ۱۰۰ هزار نفر کمتر است.

به گفته سازمان ملل در سال ۲۰۱۶، ۱۹.۵ میلیون نفر از ۳۶.۷ میلیون بیمار مبتلا به ایدز تحت معالجه‌های کامل قرار گرفته اند. همچنین در سراسر جهان شمار قربانیان از ۱.۹ میلیون نفر در سال ۲۰۰۵ به یک میلیون نفر در سال ۲۰۱۶ رسیده است و اگر همین روند ادامه یابد، دستیابی به اهداف جهانی درمان امکان پذیر خواهد بود."مایکل سی‌دیب" مدیر اجرایی برنامه مبارزه با ایدز سازمان ملل متحد، می‌گوید: "واکنش جهان به این معضل ، باورنکردنی بوده است. جهان میلیون‌ها دلار در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد و امروز به ازاء هر یک دلاری که صرف این امر شده، 17 دلار بازگشت سرمایه حاصل شده است.»

مقامات سازمان ملل می گویند اطلاع رسانی یکی از مهمترین عوامل پیشرفت مبارزه با این بیماری مرگبار است. با این حال در این گزارش می خوانیم که پیشرفت روند مبارزه و نابودی ایدز در تمام دنیا بطور یکسان پیشرفت نکرده است. آمار خاورمیانه و شمال آفریقا همچنین آمار شیوع این بیماری در اروپای شرقی و آسیای جنوب شرقی با افزایش همراه است. در خاورمیانه و شمال آفریقا آمارمرگ و میر ناشی از ایدز در سال ۲۰۱۰، ۳۸ درصد بوده و در سال ۲۰۱۶ با پیشرفت ده درصدی به ۴۸ درصد رسیده است. همچنین آمار مرگ و میر در خاور دور و اروپای شرقی افزایش ده درصدی داشته است.

آخرین تحقیقات پژوهشگران نشان می دهد امید به زندگی مبتلایان به ویروس «اچ آی وی» از سال ۱۹۹۶ میلادی حدود ۱۰ سال افزایش یافته است. تجویز شیوه درمانی ویژه موسوم به استفاده از «داروهای سه گانه» عامل مهم این روند معرفی شده است. همچنین سازمان ملل اعلام کرده است داروهای تجویزی جدید برای مقابله با ویروس اچ آی وی عوارض جانبی کمتری دارند، بنابراین بیمار داروهای کمتری مصرف می کند، امری که موجب می شود ویروس مقاومت کمتری نسبت به روند درمان داشته باشد. گرچه این روند سبب دلگرمی در مورد مبارزه با ایدز بوده  ولی در عمل، در کشورهای فقیر جهان تنها ۱/۶میلیون نفر به داروهای کنترل ایدز دست می‌یابند. عدم توانایی مالی برای تأمین هزینه‌های سنگین این داروها سبب می شود عده بسیار زیادی از مبتلایان نتوانند، روند درمان را آغاز کنند  . مطابق آمار بیشتر کسانی که بر اثر فقر مالی از بیماری ایدز می‌میرند، در آفریقا و در جنوب صحرا زندگی می‌کنند که بیشتر آنان زنان هستند که پس از مرگ، کودکانشان بی‌سرپرست می‌مانند.

موضوع دیگری که در ریشه کنی بیماری ایدز موثر است ، عدم آگاهی افراد از ابتلای خود به این بیماری است . در حال حاضر، نزدیک به 37 میلیون نفر  در سراسر جهان با HIV زندگی می کنند، اما 40 درصد از آنها از وضعیت HIV خود اطلاع ندارند. بسیاری از افراد تنها پس از بروز علائم مشخص ، متوجه بیماری خود می شوند و این باعث می شود که درمان اچ آی وی بسیار دیر آغاز شود و زیانهای بسیاری را برای درمان و پیشگیری به همراه داشته باشد. به همین دلیل نهادهای بهداشتی جهان از همه کشورها می خواهند که با در اختیار قرار دادن فرصت ها و گسترش دسترسی به آزمایش HIV به مردم کمک کنند تا آنها از وضعیت ویروس HIV خود مطلع شوند.

گام برداشتن در این راه اما نیاز به اراده سیاسی و سرمایه گذاری در همه جوامع دارد . طبق گزارش سازمان ملل ، تا سال 2020 به 9/31 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای مواجهه با بیماری نیاز است و تا سال 2030 به 3/29 میلیارد دلار اضافه دیگر تا بتوان این بیماری را برای همیشه در سراسر جهان ریشه‌کن کرد و یک میراث عاری از ایدز برای نسل بعد به ارث گذاشت و این مهم تنها زمانی امکان پذیر است که کشورهای توسعه یافته فارغ از منافع خود ، کشورهای فقیر در گیر با این معضل را یاری کنند .


شعار و اهداف روز جهانی ایدز  اعلام شد



اداره کنترل ایدز و بیماریهای آمیزشی مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی «همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک» را شعار روز جهانی ایدز اعلام کرد.

حذف انگ و تبعیض، توجه به عموم افراد جامعه جهت دریافت خدمات سلامت بر اساس رویکردهای عدالت محور، از کلیدهای اصلی مواجه به اپیدمی هایی از قبیل کووید ۱۹ و اچ آی وی است.

با توجه به این موارد، موضوع  روز جهانی ایدز امسال «همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک»(responsibility Shared, solidarity Global) نام گرفته است.

بر اساس اعلام اداره کنترل ایدز و بیماریهای آمیزشی مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت ، اچ آی وی و اهمیت پیشگیری از آن، اهمیت جلب حمایت سیاستگذاران، مسئولان و سازمانها از برنامه های اطلاع رسانی و کنترل اچ آی وی و افزایش همکاریهای بین بخشی، معرفی اقدامات، دستاوردها و چالشهای موجود در زمینه برنامه های ایدز، جلب مشارکت انجمن های غیر دولتی و عموم مردم در برنامه های پیشگیری و کنترل اچ آی وی و برجسته سازی شعار روز جهانی ایدز و نهادینه کردن آن،  از جمله اهداف شعار امسال اعلام شده اند. 

روز شمار  هفته اطلاع رسانی ایدز  به شرح زیر اعلام شده است:

- سه شنبه ۱۱ آذر: افزایش تاب آوری سازمانی و افزایش دسترسی به خدمات و مطالعات در شرایط بحران

- چهارشنبه ۱۲ آذر: خانواده و اچ آی وی

- پنج شنبه ۱۳ آذر: رسانه و اچ آی وی

- جمعه ۱۴ آذر: جوانان، نوجوانان و اچ آی وی

- شنبه ۱۵ آذر: مسئولیت اجتماعی و اچ آی


منبع:
1. ایمنا/ ۱۰ آذر، روز جهانی ایدز + تاریخچه
2. ایران اچ آی وی/ همه چیز درباره روز جهانی ایدز
3. پارس تودی/ مبارزه با ایدز ادامه دارد ( ویژه روز جهانی ایدز)
4. ایرنا/ شعار و اهداف روز جهانی ایدز اعلام شد
5. باشگاه خبرنگاران جوان/ ایدز کی و چگونه وارد ایران شد؟